تجارت

خواص و مضرات گياه پونه چيست؟ چرا بايستي به اين گياه خوراكي و دارويي مهم را بشناسيم. در اين قسمت از مجله جوان ايراني مي‌خواهيم به معرفي خواص و مضرات گياه پونه بپردازيم و با اين گياه بيشتر آشنا شويم. همانطور كه مي‌دانيد، گياه پونه كه با عنوان Mentha pulegium نيز شناخته مي‌شود، يك گياه چند ساله بومي خاورميانه، اروپا و شمال آفريقا است. شما مي‌توانيد اين گياه را با نام‌هاي مختلفي از جمله بونه، بودنه، فودنه، فودنج يا فود نيز بشناسيد. در ادامه با ما همراه باشيد تا به بررسي خواص و مضرات گياه پونه از گياهان خانواده نعنائيان بپردازيم.

گياهان و محصولات گياهي

گياهان از جمله مواد مهمي هستند كه مي‌توانيد به كمك آن كارهاي زيادي انجام دهيد. اين مواد چه به صورت خام و چه به صورت فرآوري شده را مي‌توانيد در كاربردهاي مختلفي استفاده كنيد. البته گياهان و محصولات گياهي خود به دسته‌هاي مختلفي تقسيم‌بندي مي‌‌شوند كه مهم‌ترين آنها شامل:

• گياهان خوراكي: گياهان خوراكي، بخشي از موادغذايي در زندگي روزمره ما است كه معمولا در آشپزخانه‌ها براي پخت‌و‌پز با آن بيشتر سروكار داريم. اين گياهان شامل سبزي‌ها و ادويه‌ها به عنوان محصولات فرعي آنها است كه مي‌تواند به عنوان ماده اوليه غذا استفاده شده و يا به عنوان يك طعم‌دهنده در غذا اضافه گردد. از جمله اين گياهان مي‌توان به موارد مختلفي اشاره نمود كه عبارتند از: آويشن، رزماري، اسطوخودوس، ريحان، نعناع، گشنيز، جعفري، تره، تربچه، پيازچه، توت فرهنگي، پياز، مليسا، پونه كوهي (كه در ادامه مي‌خواهيم به معرفي خواص و مضرات گياه پونه بپردازيم)، شويد، مرزنجوش و … اشاره نمود.
• گياهان دارويي: بخش دومي از دسته گياهان را بايستي گياهان دارويي ناميد كه معمولا مواد اوليه ساخت داروها هستند و تشخيص و به كارگيري از فوايد و ضررهاي آنها، بسيار به علم گياه‌شناسي وابسته است. گياهان دارويي، بخشي از گياهاني هستند كه براي اهداف درماني به كار گرفته شده و مي‌تواند شامل بخش‌هاي مختلف گياه از ميوه، دانه، ساقه، ريشه و برگ و … گياهان دارويي تامين شود. هرچند كه در سال‌هاي اخير، گياه دارويي به گياهاني غيرچوبي گفته مي‌شود كه از درخت و درختچه نشات مي‌گيرند.

حال كه به بررسي اجمالي از گياهان و انواع آنها پرداختيم، مي‌خواهيم با يكي از اين نوع گياهان خوراكي كه مي‌تواند خواص درماني نيز داشته باشد، بپردازيم. لازم است تا انتهاي اين مقاله همراه ما باشيد.

گياه پونه چيست؟

گياه پونه يا Pennyroyal، يكي از گياهان بومي منطقه وسيعي است كه آسياي مركزي، خاورميانه، ايران، اروپا و شمال آفريقا را در بر مي‌گيرد. اين گياه سپس در مناطقي از جمله قاره آمريكا، بخش‌هايي از آسيا، موزامبيك، استراليا و نيوزلند معرفي شده است.

در استراليا اين گونه در مناطق معتدل (جنوب و شرق نيو ساوت ولز، ويكتوريا، تاسماني، استرالياي جنوبي و جنوب غربي استراليا غربي) به طور گسترده اي توزيع شده است، جايي كه شامل مراتع، دشت‌هاي آبرفتي و زيستگاه‌هاي مرطوب‌تر مانند منطقه ساحلي و تالابهاي آب شيرين مي‌باشد.

اين گياه اما در آمريكا و بسياري از ايالت‌هاي آن، يكي از گياهان غير معمول تلقي مي‌شود، اما در كوهپايه‌هاي سيرا، دره مركزي و اكثر شهرستان‌هاي ساحلي از مرز مكزيك تا اورگان در دسترس است.

جالب است بدانيد كه اين گياه را به عنوان يك گياه دارويي دسته‌بندي مي‌كنند كه بخش دارويي، يعني اسانس آن، از گياه تازه يا قسمت‌هاي هوايي خشك شده استخراج مي‌شود. براي قرن‌ها از آن به عنوان يك داروي سقط كننده و به عنوان يك آفت كش در برابر كك استفاده مي‌شد و چون منبع مسموميت است ولي همچنان به طور گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نقرس، سرماخوردگي و بيماري‌هاي پوستي از جمله موارد كاربردي اين گياه هستند. بر خلاف بسياري از داروهاي گياهي، مكانيسم سميت كبدي گياه پونه به خوبي شناخته شده است. ماده اصلي تشكيل دهنده R-(+)-pulegone است كه توسط سيتوكروم P-450 به منتوفوران اكسيده مي‌شود. در نتيجه از دست دادن گلوتاتيون در آن، جايگزيني گروه‌هاي سولفيدريل با تجويز  N-acetylcysteineبه عنوان يك درمان توصيه شده است. از آنجا كه مسموميت با منتوفوران تحت تأثير از دست دادن گلوتاتيون قرار نمي‌گيرد‌، مزاياي اين درمان ممكن است فقط در مراحل اوليه مسموميت با پونه مشهود باشد. با اين وجود، N-acetylcysteine ​​در مواردي توصيه مي‌شود كه بيش از 10 ميلي ليتر گياه پونه خورده شده باشد.

اشكال مختلف گياه پونه

يكي از مهم‌ترين مواردي كه بايستي در مورد گياه پونه بيان كرد، شكل و ظاهر اين گياه است كه بايستي در اين قسمت به آن پرداخته شود. مردم معمولا اين گياه را با نعناع اشتباه مي‌گيرند اما اگر كمي بيشتر با ويژگي‌هاي اين گياه آشنا شويم، مي‌توانيم به راحتي آن را درك كنيم.

مهم‌ترين فرق گياه پونه با گياه نعناع، در شكل ظاهري آن است كه در مورد شكل گياه پونه مي‌توان گفت اين گياه، برگ‌هايي تيره و كرك‌دار دارد كه در مقابل نعناع، كرك‌هاي بيشتر است. شما مي‌توانيد از هردو گياه براي كاربردها و خواص مختلف آن‌ها استفاده كنيد. اين گياه با نام علمي آن Mentha Pulegium در موارد مختلفي استفاده مي‌شود كه جلوتر راجع به آن صحبت مي‌كنيم.

همچنين از ديگر نكاتي كه لازم است در مورد گياه پونه و اشكال آن بيان كرد، بايستي به دسته‌بندي اين گياه جزو گياهان علفي، چندساله و با امكان تكثير در قالب بذر آن اشاره كرد. ساقه‌ها در معرض قرار گرفتن در هوا مودار، هنگام غرق شدن بدون مو، ارتفاع 10-90 سانتي متر است. طول برگها در حدود 1-2.5 سانتيمتر است كه اندازه آن كوچكتر در ساقه مي‌باشد، برگ‌هاي آن پايين تر دمبرگ است، و برگهاي بلند آن غيرقابل استفاده هستند. از ديگر مشخصات آن مي‌توان به برگ باريك به شكل تخم مرغي بيضوي شكل است، قاعده مخروطي، نوك گرد‌، حاشيه كامل تا ريز دندانه دار، سطح زيرين مو كوتاه اشاره نمود.

خواص گياه پونه چيست؟

همانطور كه گفتيم، پونه يكي از گياهان گياهي است كه داراي اسانس روغني بوده و داراي مقدار بسيار از ويتامين‌هاي مختلف از جمله ويتامين A، B, C و … مي‌باشد. طعم اين ماده اگر بخواهيد آن را مزه كنيد، به صورت يك ماده گرم، تلخ و گس مي‌باشد كه اگر آن را بجوييد، پس از چند لحظه، حس خنكي را در دهان شما ايجاد مي‌كند. شما مي‌توانيد اين ماده را به خاطر داشتن بوي مطبوعي كه دارد و به راحتي قابل تشخيص و گيرا مي‌باشد، استفاده كنيد و از آن براي دفع حشرات موذي و ايجاد يك رايحه مطلوب در خانه استفاده نماييد.

اين گياه خواص و فوايد بسياري دارد كه مي‌خواهيم كم كم راجع به آن مطالب بيشتري را بيان كنيم. شما مي‌توانيد از اين مقاله به عنوان مرجعي براي دانستن خواص و مضرات گياه پونه استفاده كنيد. خواص گياه پونه عبارت است از:

مفيد بودن گياه پونه براي سرماخوردگي و همچنين آنفولانزا

يكي از بهترين مزايا و فوايد گياه پونه كه بايستي به آن توجه كنيد، مفيد بودن آن براي سرماخوردگي و آنفولانزا است كه در طي سالها مورد استفاده قرار گرفته است. اين ماده براي سال‌هاي بسياري به دليل تحريك كردن و تسكين علائم مختلف بيماري‌هايي همچون آنفولانزا و سرماخوردگي مورد استفاده قرار گرفته است. شما مي‌توانيد از اين گياه همچنين براي كمك به تنفس بهتر نيز استفاده كنيد. از اين رو شما مي‌توانيد گياه پونه را براي تقويت كردن دستگاه تنفسي و ريه‌ها استفاده كنيد. يكي ديگر از خواص و مضرات گياه پونه در مورد اين بيماري، آن است كه خلط آور بوده و مي‌تواند سبب شل كردن مخاط و ايجاد خلط‌هاي بيشتر شود كه اين كار موجب مي‌شود تا سيستم تنفسي شما پاك شود.

مفيد بودن براي دستگاه گوارش و درد معده

دستگاه گوارش را بايستي از جمله بخش‌هاي مهم بدن دانست كه از قسمت دهان تا قسمت مقعد گسترده شده است و مي‌تواند در حدود 7 متر طول داشته باشد. در اين دستگاه، غدد مختلفي وجود دارند كه از جمله آنها بايستي به غده‌هاي بزاقي، غده‌هاي ديواره معده و روده، كبد و لوزالمعده، پانكراس و … اشاره نمود. يكي از خواص و مضرات گياه پونه براي اين دستگاه، آن است كه شما مي‌توانيد از گياه پونه براي بهبود سلامت گوارش خود استفاده كنيد. اين گياه مي‌تواند براي چندين مشكل شايع كه ممكن است در گوارش شما رخ دهد، مورد استفاده قرار گيرد. از جمله اين مشكلات مي‌توان به نفخ يا گاز معده و درد آن ناحيه اشاره كرد. استفاده از گياه پونه مي‌تواند به خاطر خواص ضد اسپاسمي كه اين گياه دارد، جهت رفع اين مشكلات كمك كند. مثلا شما مي‌توانيد از آن براي تسكين درد معده يا گرفتگي اين ناحيه از بدن و دستگاه گوارش خود استفاده كنيد. همچنين طرفداران بسياري آن را براي بهبود عملكرد كبد مناسب مي‌دانند و تشويق به استفاده از آن را براي توليد صفر در جهت كمك به پروسه هضم غذا، در صورتي كه به صورت مناسب و معتدل استفاده شود، مناسب مي‌دانند.

خواص درماني آويشن و عوارض آن را مي‌توانيد در اين مقاله بخوانيد:

خواص درماني آويشن

فوايد گياه پونه

خواص و مضرات گياه پونه شامل بخش‌هاي بسيار زيادي است. در ادامه اين ليست همچنين مي‌توان از خواص آن براي يك ماده به عنوان ضد ميكروب، قابليت‌هاي ضد باكتريايي، ضد روماتيسم، ضد آرتروز، ضدعفوني كننده‌، قابض‌، ضد احتقان‌، ضعيف كننده‌، گوارشي‌، ايمنگوگو‌، حشره كش و ماده كمك كننده به معده و هضم اشاره كرد. از ديگر فوايد و خواص و مضرات گياه پونه مي‌توان گفت:

مناسب بودن و موثر بودن براي درد عضلات و مفاصل

از قابليت‌ها و فوايد بسيار مورد توجهي كه حتما لازم است به آن توجه كنيد، آن است كه گياه پونه مي‌تواند براي گرم‌كردن و بي‌حس كردن عضلات شما استفاده شود. به همين منظور، شما مي‌توانيد اين ماده را در قالب روغن پونه نيز مشاهده كنيد كه در قالب يك سرفصل جدا در ادامه به معرفي خواص و مضرات گياه پونه در اين حالت مي‌پردازيم.

مناسب بودن اين ماده براي درمان عضلات و مفاصل كمك بسياري به شما خواهد كرد. شما مي‌توانيد در ماساژ دادن از روغن پونه استفاده كنيد تا درد عضلات و مفاصل خود را كاهش داده و با توجه به قابليت قابض كردن آن، از اين ماده براي مبارزه با مشكلاتي از جمله روماتيسم و آرتريت استفاده كنيد؛ چراكه اين ماده مي‌تواند در ريشه‌كن كردن اسيد اوريك در سيستم گردش مواد شما بسيار موثر باشد.

آرتريت كه با عنوان التهاب مفاصل نيز شناخته مي‌شود، مي‌تواند در قسمت‌هاي مختلفي از بدن كه مفصل است شامل آرنج‌ها، لگن‌ها، زانو‌ها، كتف و مچ دست رخ دهد. اين مشكل در جايي به نام مفصل كه متصل كننده دو استخوان در كنار هم است، بوده و مي‌تواند در اثر عفونت مفصلي، شكستگي يا آسيب ديدن اين محل، خرابي غضروف و بيماري‌هاي خودايمني ايجاد شود. همچنين راجع به روماتيسم بايد گفت اين بيماري از نوع خودايمني است كه ممكن است در قسمت‌هاي مختلفي از بدن از جمله استخوان‌ها و مفاصل رخ دهد و شامل درد در اندام‌هاي حركتي مي‌باشد.

آرام‌بخش بودن

خواص و مضرات گياه پونه شامل موارد بسياري است. آرام‌بخش بودن آن يكي ديگر از خواصي است كه بايستي در نظر داشته باشيد. در واقع گياه پونه خاصيت تسكين كردن بدن را دارد كه مي‌تواند براي مبارزه با بيماري صرع استفاده شود. صرع، شامل مجموعه‌اي از اختلالاتي است كه مي‌تواند در حالت خفيف و يا شديد و طولاني ظاهر شود. اين بيماري لرزش بدن است كه به علت مختلفي مثل سرطان مغز، الكل و … رخ مي‌دهد. صرع قابل درمان نيست اما حملات آن مي‌تواند به كمك مواد و داروهاي مختلف از جمله گياه پونه تا 70 درصد كنترل و پيشگيري شود.

اين ماده مي‌تواند به اعصاب شما كمك كند و از اين رو مي‌تواند مشكلاتي كه ممكن است در خواب داشته باشيد را رفع نمايد. از اين رو اگر مشكلاتي در خواب داريد، مي‌توانيد از گياه پونه براي رفع استرس در خواب و بي‌خواب استفاده نماييد.

مشكل استرس از جمله مشكلات مهمي است كه جامعه امروزي با آن دست و پنجه نرم مي‌كند. از اين رو لازم است تا در درمان استرس از روش‌هاي مختلفي استفاده كنيد كه شامل ورزش، آزاد كردن ذهن با يوگا، استفاده از دارو در شرايط بحراني و تنظيم صحيح تغذيه و استفاده از گياهان دارويي مي‌باشد.

تنظيم چرخه عادت‌هاي قاعدگي

مورد پنجمي كه بايستي در مورد خواص و مضرات گياه پونه بيان كرد، تنظيم چرخه عادت قاعدگي است. قاعدگي كه با عنوان عادت ماهانه شناخته مي‌شود، پديده‌اي است كه به علت آن، خون از داخل رحم زنان جاري مي‌گردد. اين عادت معمولا هر ماه يا 28 روز متناوب تكرار مي‌شود و ممكن است خونريزي آن بين 3 – 5 روز طول بكشد. يك سيكل يا چرخه قاعدگي در زنان را مي‌توانيد در بازه 21 – 35 روز متغير ببينيد.

در مورد خواص و مضرات گياه پونه در مورد قاعدگي بايد گفت اين ماده مي‌تواند به خاطر فعاليت‌هاي ايمنوگرافي كه دارد، در تحريك قاعدگي خانم‌هايي كه چرخه عادت‌هاي قاعدگي مناسبي ندارند و يا اين موارد نامنظم است، مفيد باشد. اگر به اين مشكل روبرو هستيد، ممكن است راه‌هاي ديگري را نيز استفاده كنيد با اين حال بهتر است استفاده از گياه پونه را با نظر پزشكان در نظر داشته باشيد. زيرا بيشتر متخصصان اين ماده را توصيه نمي‌كنند.

بررسي خواص و مضرات گياه پونه (روغن)

برگ‌هاي اين گياه در صورت خرد شدن بوي نعناع مي‌دهند. اسانس گياه پونه از گياه تازه با تقطير با بخار گرفته مي‌شود و شامل ايزومنتون، نئومنتون، منتون و پوگلون به عنوان اجزاي اصلي آن است. اين روغن داراي مقدار زيادي pulegone  است و به همين خاطر، آن را به سمي كشنده تبديل مي‌كند.

واقعاً جاي تعجب است كه چرا چنين گياه يا روغن سمي از زمان‌هاي قديم به عنوان داروي عاميانه مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. اما باز هم بايد گف درست است كه اكثر داروها (به ويژه در هوميوپاتي) بر اساس سموم جمع آوري شده از گياهان و حيوانات است اما دقت در تعداد دوزها، دفعات تجويز و تشخيص بيماري است كه استفاده از آنها به عنوان دارو مي‌تواند توجيه كند. از جمله خواص و مضرات گياه پونه در حالت روغن آن مي‌توان گفت:

ضد ميكروبي و ضد باكتري

تحقيقات منتشر شده در سال 2019 در مجله BioMed Research International نشان داد كه اسانس گياه پونه داراي خواص ضد ميكروبي قوي است. خواص ضد ميكروبي و ضد باكتريايي روغن پونه نتايج سميت آن است. شما مي‌توانيد تصور كنيد كه حتي در مقادير كمي (فقط در ميليون) اين روغن سمي براي آن موجودات ريز زنده (ميكروب‌ها) چقدر خطرناك است؛ حال آنكه براي انسان بسيار كشنده باشد.

حتي چند ميلي ليتر مي‌تواند باعث مرگ شود. ميكروب‌ها و باكتري‌ها را از بين مي‌برد و ما را از عفونت‌هاي ناشي از آنها محافظت مي‌كند. همچنين اين ماده مي‌تواند فعاليت ضد قارچي را نشان مي‌دهد.

ضد افسردگي

خاصيت ضد افسردگي، كه به عنوان اثر بي‌حسي اين روغن بر اعصاب و همچنين اثرات تحريك كننده آن بر گردش خون ديده مي‌شود، آن را به يك تركيب ايده آل به عنوان يك درمان ضد روماتيسم و ​​ضد آرتروز تبديل مي كند.

به عنوان يك عامل ضد افسردگي، باعث دفع سموم مانند اسيد اوريك از بدن مي‌شود و در نتيجه بزرگترين علت روماتيسم را از بين مي‌برد. اثر بي حسي روي اعصاب همچنين مي‌تواند در برابر درد روماتيسم و ​​آرتريت مقاومت كند. اثر تحريك كننده آن بر گردش خون باعث افزايش جريان خون در سيستم‌هاي مهم اندام مي‌شود و گرما را به نقاط آسيب ديده مي‌رساند و در عين حال آنها را از روماتيسم و ​​آرتريت نيز درمان مي كند.

ضد عفوني كننده

زخم‌ها و اندام‌هاي داخلي، به ويژه مجاري ادراري، پيشاب‌راه ، كليه‌ها و رحم ممكن است به دليل عفونت توسط ميكروب‌ها عفوني شوند. طبيعت بسيار سمي روغن پونه آن را ضد عفوني مي‌كند؛ زيرا ميكروب‌ها يا باكتري‌هاي ايجاد كننده سپسيس را از بين مي‌برد. با اين حال، اين روغن بايد در دوزهاي بسيار ملايم استفاده شود؛ زيرا بسيار سمي و تحريك كننده است.

تصفيه و گردش خون

گزارش‌هاي خاصي وجود دارد كه مي‌گويد از اين روغن مي‌توان به عنوان يك داروي ضد درد و نيز  تصفيه كننده خون استفاده كرد. اجزاي خاصي از اين روغن ممكن است به خنثي كردن سموم موجود در خون كمك كند. از آنجا اين ماده به گردش خون كمك مي‌كند، مي‌توان از آن به ايجاد يك تركيب مناسب اكسيژن تازه با خون نيز اشاره كرد. به اين ترتيب مي‌تواند خون را تصفيه كرده و اندام‌ها و سلول‌ها را به درستي اكسيژن‌رساني كند.

يك مطالعه روي حيوانات نشان داد كه اسانس گياه پونه باعث افزايش هموگلوبين، گلبول‌هاي سفيد و گلبول‌هاي قرمز خون مي‌شود، اما هيچ تاثيري بر ساير شاخص‌هاي خوني ندارد. افزايش گلبول‌هاي سفيد نشان مي‌دهد كه مي‌توان از اين ماده براي سيستم ايمني بدن و تقويت آن استفاده كرد.

خاصيت جمع‌كنندگي

به طور سنتي، از اين روغن به عنوان تقويت كننده صمغ استفاده مي‌شود كه احتمالاً به دليل خاصيت جمع‌كنندگي آن است. اين مورد از خواص و مضرات گياه پونه باعث مي‌شود كه لثه‌ها منقبض شده و چسبندگي آنها روي دندان‌ها محكم شود. اثرات قابض بودن آن را مي‌توان در ساير قسمت‌هاي بدن نيز احساس كرد؛ زيرا باعث انقباض ماهيچه‌ها مي‌شود، پوست شل شده را بلند مي‌كند‌، صورت را ليفت مي‌كند‌، ريشه موها را تقويت ‌ند و با انقباض عروق خوني به جلوگيري از خونريزي كمك ‌مي‌كند.

مضرات گياه پونه چيست؟ (۴ مورد مهم)

در كنار مواردي كه به عنوان فوايد و خواص اين گياه بيان كرديم، لازم است به بخش مضرات آن نيز توجه كنيد كه شامل موارد زير مي‌باشد:

۱) سقط جنين

همچنين از اين ماده به عنوان يك ماده سقط كننده استفاده مي‌شد. برخي از محققان به استفاده از گياه پونه به عنوان يك ماده تنظيم كننده چرخه قاعدگي و سقط جنين از دوران قديم اشاره كردند. با اين حال، عملكرد آن به عنوان يك ماده سقط كننده با سميت آن مرتبط مي‌شود. به گفته نويسندگان، مقدار مورد نياز براي سقط جنين نيز زندگي زن باردار را به خطر مي‌اندازد.

۲) مصرف از طريق دهان

هنگامي كه از طريق دهان مصرف مي‌شود، روغن گياه پونه به احتمال زياد ناامن خواهد بود. اين ماده مي‌تواند باعث آسيب جدي به كبد و كليه و همچنين آسيب سيستم عصبي شود. ساير عوارض جانبي شامل درد معده‌، تهوع‌، استفراغ‌، سوزش گلو‌، تب‌، گيجي‌، بي‌قراري‌، تشنج‌، سرگيجه‌، مشكلات بينايي و شنوايي‌، فشار خون بالا‌، نارسايي ريه و مرگ است. اطلاعات كافي براي اطمينان از استفاده ايمن از گياه پونه به عنوان چاي در دسترس نيست.

۳) استفاده روي پوست

روغن گياه پونه هنگام استفاده روي پوست به احتمال زياد ايمن نيست. اين مورد ناشي از خواص مسموم بودن اين گياه است كه بايستي احتياط لازم روي آن انجام شود.

۴) سم شناسي

در مقياس بزرگ، گياه پونه مي‌تواند باعث سقط جنين‌، آسيب كليوي برگشت ناپذير‌، آسيب شديد كبدي و مرگ شود. مقدار كمي روغن مي‌تواند هذيان‌، بيهوشي‌، شوك‌، تشنج و توهمات شنوايي و بينايي ايجاد كند.

ساير موارد

از ديگر مواردي كه مي‌توان براي خواص و مضرات گياه پونه اشاره نمود، بايستي به مواردي همچون تشديد سردرد، پمپاژ قلب، فشار خون، تشنج، عواقب نامناسب براي معده و كليه، مسموميت كه مي‌تواند برحسب اينكه چه مقدار اين ماده مصرف شده  است، موجب مرگ افراد شود. همه اين موارد در صورتي ايجاد مي‌شود كه مقدار بيش از حد توصيه شده و بدون در نظر گرفتن شرايط افرادي كه مصرف مي‌كنند، اين ماده در دوز بالا استفاده شود. توجه كنيد كه گياه پونه به دليل داشتن متانول، در استفاده‌هاي طولاني مدت مي‌تواند سبب تضعيف كبد، التهاب آن و كبد چرب گردد.

چه افرادي بايد از گياه پونه و روغن آن پرهيز كنند؟

گياه پونه به دليل خواص سمي آن مي‌تواند براي هرفردي در صورت عدم مصرف صحيح، خطرناك باشد اما دسته‌اي از افراد هستند كه از حساسيت بيشتري برخوردارند و بايستي آن‌ها را درليست افراد در معرض خطر قرار داد تا از استفاده از گياه پونه و محصولات آن جلوگيري كنند. اين افراد عبارتند از:

۱) افراد باردار و شيرده

مصرف گياه پونه از طريق دهان يا استفاده از آن در هنگام بارداري يا شيردهي به احتمال زياد ايمن نيست. شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد روغن پونه مي‌تواند با انقباض رحم باعث سقط جنين شود. اما دوز مورد نياز براي سقط جنين مي‌تواند مادر را بكشد يا باعث آسيب مادام العمر به كليه و كبد شود.

۲) كودكان

به احتمال زياد دادن مصرف اين ماده و تجويز آن به كودكان از طريق دهان غير ايمن است. نوزادان پس از مصرف گياه پونه، دچار آسيب‌هاي جدي كبدي و سيستم عصبي يا حتي مرگ را مي‌توانند دچار شوند كه بايستي حتما به اين نكته توجه شود.

۳) بيماران كليوي

روغن موجود در گياه پونه مي‌تواند به كليه آسيب برساند و بيماري كليوي كه به اين مشكل روبرو هستند را در وضعيت بدتري قرار دهند.

۴) بيماران كبدي

روغن موجود در گياه پونه مي‌تواند باعث آسيب كبدي شود و ممكن است بيماري كبدي موجود را بدتر كند.

نكات مصرفي مهم

قبل از اينكه بحث خواص و مضرات گياه پونه را به اتمام برسانيم، لازم است بگوييم كه اين روغن براي انسان و ساير حيوانات بسيار سمي است. خوردن حتي مقادير آن در دوزهاي كوچك مي‌تواند باعث مرگ شود. اين ماده همچنين يك سقط كننده قوي است و بنابراين بايد در دوران بارداري از آن اجتناب كرد. در رايحه درماني استفاده نمي‌شود؛ زيرا استنشاق در مقادير كم مي‌تواند به ريه‌ها، مجاري تنفسي و كبد آسيب جدي برساند. علاوه بر اين، اگرچه چندين خواص دارويي اين روغن در قسمت‌هاي بالا مورد بحث قرار گرفت، اما گزارش شده است كه اكثر آنها به طور سنتي مورد استفاده بوده و اصالت آنها تضمين نمي‌شود.

هيچ مطالعه تحقيقي يا اثبات موافق يا مخالف اين خواص دارويي به جز خواص آن مانند سميت، دفع حشرات و سقط كننده وجود ندارد. بنابراين، هنگام استفاده از اين روغن، چه در مصارف داخلي يا خارجي، بايد نهايت دقت را به عمل آورد. قبل از استفاده از آن براي خواص دارويي خود، بايد اقدامات احتياطي جدي را انجام دهيم تا ببينيم كه فقط زير نظر پزشك متخصص استفاده مي‌شود. همچنين در مورد دوز مصرفي بايد گفت:

دوز مصرفي

دوز مناسب گياه پونه به عوامل مختلفي مانند سن مصرف كننده، سلامتي و چندين بيماري ديگر بستگي دارد. در حال حاضر اطلاعات علمي كافي براي تعيين دامنه مناسب دوزها براي گياه پونه وجود ندارد. به خاطر داشته باشيد كه محصولات طبيعي هميشه لزوماً بي‌خطر نيستند و دوزها مي‌توانند، مهم باشند. اطمينان حاصل كنيد كه دستورالعمل‌هاي مربوط به برچسب محصول را دنبال كرده و قبل از استفاده با داروساز يا پزشك يا ساير متخصصان بهداشت مشورت كنيد.

چگونگي خريد

شما مي‌توانيد براي خريد گياه پونه، آن را از عطاري‌ها و يا فروشگاه‌هاي اينترنتي تهيه كنيد. معمولا اشكال مختلف اين گياه براي مصرف به صورت خام، عصاره يا روغن گياه پونه و نيز چاي آن مي‌باشد كه مي‌تواند براي ايجاد يك دمنوش استفاده شود. همچنين شما مي‌توانيد عرق اين ماده را نيز تهيه كنيد.

در مورد خواص و مضرات گياه پونه در حالت عرق آن نيز بايد گفت از اين ماده مي‌توانيد براي:

• خاصيت آنتي بيوتيك: رفع عفونت‌هاي ادراري، گلو و تناسلي
• درمان سينوزيت: يكي ديگر از خواص آن، رفع سينوزيت است كه بسيار مفيد مي‌باشد
• بادشكن: همچنين از اين ماده مي‌توانيد براي مقابله با نفخ، ضدبلغم، سودا و … استفاده كنيد
• قواي جنسي: براي تقويت قواي جنسي، استفاده از عرق گياه پونه توصيه شده است
• درمان سوزش ادرار و بي‌اختياري آن

اگر قصد مصرف اين ماده را داريد، مي‌توانيد كمي از آن را در آب (عرق گياه پونه) اضافه كنيد و يا با تركيب ديگر مواد مانند آب، شكر، خاك شير و … آن را در حالت شربت ميل كنيد. توجه كنيد كه مقدار دوز مصرفي بايد بسيار با احتياط انتخاب شود. براي بزرگسالان مي‌توانيد تا نصف فنجان بعد از وعده‌هاي غذايي اين ماده را مصرف كنيد. براي كودكان، همانطور كه اشاره شد، اين ماده مضر بوده و بايستي با توجه به خواص و مضرات گياه پونه، حتما با نظر پزشك مصرف آن انجام شود.

جمع‌بندي

در يك جمع‌بندي نهايي بايستي گفت پونه يكي از گياهاني است كه در ايران نيز وجود دارد و مي‌توانيد از آن به صورت يك گياه ادويه كاربردي استفاده كنيد. اين گياه مي‌تواند براي درمان بيماري‌هاي مختلف عفوني مورد استفاده قرار گيرد و در درمان بيماري‌ها و مشكلات مختلف با استفاده از آن به صورت پودر، روغن يا چاي و دمنوش مفيد باشد. گياه پونه نوعي گياه از خانواده نعناع است كه گرم و خشك مي‌باشد.

در كنار بيان خواص و مضرات گياه پونه بايد گفت اين ماده حاوي موادي همچون ويتامين A,C و آهن، پتاسيم و كلسيم، فسفر و منيزيم، اسيد فنوليك، آنتي اكسيدان، ساپونين‌ها، فيبر، پتاسيوم، پروتئين و … است. ارزش غذايي گياه پونه شامل 44 كالري، 0.7 چربي، 8.3 كربوهيدرات و 3.2 گرم پروتئين است (در هر 100 گرم).

گياه پونه همچنان به عنوان يك سم گياهي، مورد توجه و اهميت بهداشت عمومي قرار دارد. داده هاي مربوط به متابوليت‌هاي انساني ممكن است بينش جديدي در مورد مكانيسم‌هاي سمي و درمان مسموميت با گياه پونه، از جمله نقش بالقوه استيل سيستئين، ارائه دهد. درك بهتر از سميت گياه پونه همچنين ممكن است منجر به كنترل شديدتر و محدودتر شدن دسترسي به گياه شود.

https://irjavan.com/%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b5-%da%af%db%8c%d8%a7%d9%87-%d9%be%d9%88%d9%86%d9%87/